Basel zoo

Antilopenhuis 1910
Qua oude architectuur en design is het antilopenhuis het vermelden waard als oudste gebouw dat nog altijd als okapi- en giraffenverblijf in gebruik is. Opgeleid aan de Ecole des Beaux-Arts in Parijs, raakt de architect gespecialiseerd in Neobarok. Niet zo gek dus dat dit juweeltje van dierentuinarchitectuur aan een Van Ravesteyn in zoo Rotterdam doet denken.

Architect: Fritz Stehlin

Hagenbeckiaans en Eggenschwyleraans
Begin 20e eeuw, wanneer dierenhandelaar Carl Hagenbeck zijn beroemde dierentuin in Hamburg lanceert met een nieuwe manier van dieren presenteren, neemt Basel zijn ideeën over. Verblijven veranderen in natuurdecors, aangekleed met bomen en neprotsen. En geen hekken meer die de zichtlijnen onderbreken. De vermaarde Zwitserse beeldhouwer Urs Eggenschwyler die de kunstmatige rotsformaties voor Hagenbeck heeft gebouwd, maakt in Basel een knaagdierenrots (1921) en het zeeleeuwenverblijf (1922).

Vogelhuis 1927
Tegenwoordig heeft deze stijlvolle kas in het midden een tropisch gebied waar vogels los mogen vliegen. In de rij vogelverblijven aan de buitenkant vind je meer vogels. Het vogelhuis is rijk aan details.

Sauter Garten
Een tunnel (1834) onder de spoorweg sluit de Sauter Garten op de zoo aan. Bij de steenbokkenrots (1938) zijn nu apen en sneeuwluipaarden ondergebracht.
De roofvogelvolière (1952-53) van is voorzien van bijna onzichtbaar, verticaal gespannen pianodraad, ooit eerder toegepast in Berlijn
Het Neushoornhuis (1959) in de Sauter Garten met een benedenverdieping voor neushoorns en een bovenverdieping voor dwergnijlpaarden. Bezoekers moeten overal ervaren hoe ruim het is. De gedachte dat de dieren het hier goed hebben en de ruimte, vergroot het kijkplezier. Anno nu is het verblijf veel renovaties verder.

Architect roofvogelvolière: Walter Wurster e.a.
Architect neushoornhuis: Max Rasser en Tibère Vadi

Vivarium (1972) bijgenaamd Wirwarium
De kronkelige gang die in een 8 omlaag en omhoog gaat en de lange oplevertijd bezorgen het Vivarium de bijnaam Wirwar-ium.

Architect: Kurt Brägger.

Oceaneum moet Basel aan Zee waarmaken
Basel aan Zee, dat wil zoo Basel wel. In 2012 is Seacliff de naam van het winnend ontwerp. Het project van zo'n 80 Mio CHF wordt geheel gefinancierd vanuit een gift en de constructie duurt van 2013 tot 2019.

Door veel techniek en presentaties ondergronds te plaatsen, is het bovengrondse deel minder massief wat beter uitkomt in het stedelijk weefsel. Het Oceaneum zal zichzelf presenteren als een monoliet. De strakke gevel geeft net genoeg prijs van de binnenkant om nieuwsgierig te maken. Er komen 30 aquaria elk met een eigen ruimtelijke geometrie. De reeks van 30 zal uiteindelijk een beeld geven van het oceaanleven. Tijdens de bezoekersreis gaat een deel van het pad recht door een rots in de branding. Met een betonmengsel van tufsteen en kalksteen wordt geregeld hoeveel licht de muren doorlaten. Hoe hoger "boven zeeniveau", hoe lichter de ruimte.

Architect: Boltshauser Architekten, Zürich

Mei 2019 stemt Basel het Oceaneum bij referendum weg.

De oprichting van de Ornithologische Vereniging van Basel 1870 luidt de geboorte van de Zoologischer Garten Basel in die 3 juli 1874, op een terrein van 4,5 hectare opent met wat inheemse dieren en vogels. Een klein roofdierhuis, een blokhuis voor wilde zwijnen, vogelverblijven waaronder een uilenkasteel en niet te vergeten een berenkuil ingebouwd in een heuvel zodat bezoekers aan de voorkant en van boven konden kijken, behoren tot de eerste dierenverblijven.

In de jaren 1884, 1924, 1934 en 1959 zijn er uitbreidingen. In 1890 en 1896 krijgt het roofdierhuis leeuwenkooien en in 1891 komt er een olifantenhuis in Moorse stijl met een koepel. De Festmatte, een podium voor dieren- én mensenshows, maakt deel uit van de eerste uitbreiding (1884). Later zijn er vogels en inheemse dieren in de Festmatte ondergebracht. De belangrijkste uitbreiding is die van de Sauter Garten (1934), mogelijk gemaakt door een legaat van Ulrich Sauter.

In de Eerste Wereldoorlog blijven Zwitserland als neutrale staat grote verwoestingen bespaard, maar de crisis is ook voelbaar in de dierentuin (personeelsgebrek).

Voormalig directeur van dierentuin Bern en bekend zoobioloog Heini Hediger is 1944-1953 verantwoordelijk voor de Baselse Zoo. Toen hij vertrok, had hij er een kennisdierentuin van gemaakt.

Vanaf de Binningerstrasse zie je een spoorlijn, een muur met graffiti, dan een strook groen (de zoo) en daarachter alweer de stad. De zoo is langgerekt en smal. Het pinguïnverblijf en het Vivarium (spannend verblijf!) achter de ingang worden verbouwd. Op het vlak van aquariumtechnieken moet het Vivarium de proeftuin voor het Oceaneum worden.

Volgen het lange pad parallel aan de Binningerstrasse dat via boerderijdieren, poolwolven en rendieren richting oude zoo gaat. Het antilopenhuis heeft binnen en buiten een nostalgische Van Ravesteynsfeer.

Etosha bestrijkt het dierenleven van klein (nooit eerder zo'n grote bak vol sprinkhanen gezien) tot groot: olifanten. Namibië was een Duitse kolonie en ik heb het idee dat alle Afrikaanse zoo-fanten in Europa daarvandaan komen. Mooie beeldende informatie in het olifantenhuis. Buitenverblijf Tembea is van moderne architectuur. De dierentuin komt daar rond voor uit en verdoezelt hier niets: rotsen en Baobabbomen van beton en uitgesproken functioneel. Een timer regelt dat de olifanten op willekeurige tijden bij de voederstations kunnen.

Oceaneum komt tussen de zoo en het Kunstmuseum, aan de Heuwaage. Foto gemaakt van de plaats van het delict. Is het niet geestig, een ingesloten land dat een oceaan creëert?