Zoo Rotterdam Blijdorp
De Rotterdamse zoo begint als hobbyproject van twee spoorwegmedewerkers en opent in 1887 in het centrum. Wanneer de zoo in 1940 door bommen getroffen wordt - dieren los in de stad - is de nieuwe dierentuin Blijdorp in Rotterdam Noord al in de maak. Deze tuin is volledig ontworpen door architect Sybold van Ravesteyn.
Observaties
Architectuur
Architect Sybold van Ravesteyn ontwerpt Diergaarde Blijdorp met de moderne blik van 1937 op behoeften en gedrag van dieren. In een tijd waarin rechte lijnen domineren, kiest hij juist voor magische, neobarokke curven, gecapitonneerde muren, speelse ornamenten en patrijspoortjes. En níet voor getraliede hokken.
Let op de symmetrieas die vanaf de oorspronkelijke ingang door het grote kattenverblijf, de Rivièrahal en de vijver loopt en uitkomt bij ooit twee identieke gebouwen, het oude giraffenhuis (sinds 2015 leeuwenverblijf) en een theehuis (later Lotusserre en vanaf 2015 restaurant Poort van Azië).
Op het beschikbare grid krijgt Van Ravesteyn de tuin eerst niet perfect symmetrisch. Daarom plaatst hij de verblijven op een centrale as. Hiervandaan waaieren gebogen paden uit naar verschillende dierenweiden. Terrassen, verblijven, opslag en fonteinen, alles helemaal Van Ravesteyn in dit deel van de tuin.
Achter een berentheater komt een koedoestal op de as en dan het roofdierengebouw en de Rivièrahal met een uitkijktoren van 47 meter. De vijver volgt, een complex voor zeezoogdieren en tot besluit het giraffen- en theehuis, de tweelinggebouwen. Grachten en greppels dienen als afscheiding en er komen ruime buitenverblijven. In die tijd is de opvatting dat de ruimere bewegingsvrijheid de gezondheid van de dieren niet in gevaar mag brengen; daarom krijgen de binnenverblijven verwarming.
Rivièrahal
Blikvanger is de grote, overdekte Rivièrahal, een als wintertuin opgezet gebouw met uitkijktoren. De enorme hal lijkt niet bij toeval op een stationshal. Het eerste Rotterdam Centraal van 1957 is ook van Van Ravesteyn. De beelden in de Rivièrahal en de dakrandversiering van de winkel zijn respectievelijk van Eyck en Den Besten. De uitkijktoren op de plaats van het restaurant is in 1972 wegens instortingsgevaar gesloopt.
Jaren nul 21e eeuw: masterplan
In de jaren nul ontwikkelt de zoo zich tot ecologische tuin volgens het masterplan 2004. Het ene project volgt het andere spoorslags op. Dieren worden per werelddeel geclusterd. Er komen natuurlijke weitjes met grazende kunstwerken.
Giraffenverblijf 2009
Het savannehuis voor Rotterdams giraffen is door LAM architecten ontworpen naar model van een Afrikaanse "kraal" met veilige, gezonde, recyclebare materialen volgens cradle-to-cradle-principes, waarbij het om eco-efficiëntie gaat. De ronde structuur van 570m2 is gelanceerd als het meest duurzame dierenverblijf in Nederland met een knuffelwand, slimme passieve zonneverwarming en maximaal gebruik van natuurlijk licht en dito ventilatie.
2010-2020
De monumentale gebouwen worden aan de eisen van de tijd aangepast met behoud van het oorspronkelijk ontwerp. In de loop der tijd is goedkoop materiaal gebruikt en visuele vervuiling ontstaan onder het mom van hier past nog wel een bakje en daar kan het plafonnetje omlaag. Wat naderhand volgepropt is moet weer strak en ruim ogen. Ontspulling dus. Materialen moeten onderhoudbaar zijn, energieverbruik moet omlaag en er komt meer consumptieruimte. Bezoekers zullen in hun beleving met hun neus op de natuur staan. En achter isolatieglas. Er zijn verschillende architectenbureaus mee aan de gang.
De restauratie lijkt in de geest van Van Ravesteyn plaats te vinden. Eerherstel na de afbraak van het door hem ontworpen station?
Dikhuidenvleugel in Rivièrahal
In 2013 is een Dikhuidenvleugel opgeleverd. In de restauratie is gepoogd om zowel de oude glorie als de laatste inzichten in het dierentuinleven door te voeren. Het resultaat is een wit gecoate bezoekersgang ontdaan van alle later toegevoegde elementen, met nieuwe zitbanken, expositiewand en gerenoveerde onderkomens voor neushoorns en dwergnijlpaard.
Dat de bewoners van een dierentuin blijven verrassen, bewijzen de neushoorns die richting publiek wateren. Ze maken een potje van het concept dat zij tussen de als boomstammen gedesignde stalen palen door spannend te zien moeten zijn.
Koedoestal (1939)
Van Ravesteyns koedoestal tussen berentheater en roofdierenverblijf moet tussen 1993 en 2008 verplaatst zijn als je op de plattegronden afgaat. Architect Siebold Nijenhuis pakt het verblijf niet kinderachtig aan. Een nieuw gecreëerde passage geeft bezoekers toegang tot de stal en sluit het verblijf aan op de Afrikaroute. De "nieuwe koedoestal" heeft vanaf 2016 weer dezelfde kleuren en keramische dakpannen als in 1939.
Geschiedenis
Met het spoorwegennet komen er in de 19e eeuw steeds meer dierentuinen in Europa. Exotische dieren die Europa per schip bereiken, gaan per trein verder. Londen in 1828, Dublin in 1832 en Amsterdam in 1838 horen bij de eerste hoofdsteden die een stadsdierentuin krijgen. Haven- en industriesteden als Hamburg en Marseille volgen al snel, Rotterdam in 1940.
Uitbreiding over het spoor
In 2000/2001 bereikt Blijdorp met 11 hectare Oceanium over het spoor een totale omvang van 28 hectare.
Rijksmonument
Vanaf 2007 is de oude Blijdorpdierentuin met 21 monumenten van Van Ravesteyn een rijksmonument.
Bezoeken 2005 en 2006
Leuk om te weten is dat de brug rechts van de oorspronkelijke ingang twee sluitstenen heeft van Henk Chabot, jaren 30. Aan de oostkant een markante kop en aan de andere kant een beschadigd beeld van kind met dier.
In Blijdorp dansen de lijnen van Van Ravesteyn en is er aan bouwinitiatieven geen gebrek. Buitenwerk lijkt met slecht betonmengsel gerepareerd. Zou het dwergnijlpaard april 2005 zulke mooie figuren zwemmen door het ontwerp, of is het omgekeerde het geval? Een halfjaar later ligt hij buiten in de zon terwijl de mensen zijn verblijf in de Rivièrahal renoveren. Eind 2006 gezien dat zijn biotoop gepimpt is met kunstbomen.
De Medusakoppen van Van Kuilenburg rusten op geribbelde pilaren, bedoeld als schuurpaal voor olifanten. De giraffen die later op het buitenperk lopen malen hier niet om.
In de bouwput op de plek van het geslechte zeeleeuwenverblijf van Van Ravesteyn gekeken. Daar komt een tijgerkreek. Vandaar langs de kudde Aziatische olifanten naar een onwaarschijnlijk ingericht Taman Indah van 1994. Feitelijk een grote kas met hydraulische paaltjes, kunststof termietenheuvels en met oerwoudmotieven beschilderde achterwanden. Een en al illusie van tropisch regenwoud in Zuidoost-Azië. Mooi? Mwah.
Najaar 2005. Blijdorp heeft de groenziekte en bij het Long House groeit bamboe, heel veel bamboe. Waar zijn de vergezichten over de weitjes gebleven? Botanisch is het niet meer je dat. Op de plek van het oude ijsberenverblijf is de tijgerkreek gekomen, een gift van Blijdorps vrienden. Dit jaar is ook werelddeel Afrika ingericht, een arrangement van dieren rondom een drinkplaats in Blijdorps eigen savanne.
Een dierenverblijf savanne noemen geeft al aan dat dierenwelzijn en natuurlijke habitat steeds centraler staan bij het ontwerpen. Het is vast ook uit te drukken in aantallen benodigde vierkante meters per dier. Ligt dat wetsvoorstel al klaar?
Een dierenverblijf avontuur noemen is the next level.
Bezoek juli 2017
Blijdorp bestaat nu 160 jaar en de renovatie van 2011 is aan de originele Van Ravesteyn-entree aan de Van Aerssenlaan af te zien. Op het oude voorplein staat zijn ronde Winkel van Sinckel onder een metalen aapjesrand te shinen. Eerder lag dit gebouwtje verscholen achter de pinguïns. De uitvoering van het masterplan 2004 is gevorderd, vooral Afrika. Op de deur van de Dikhuidenvleugel in de Rivièrahal een vette sticker: Neushoorn plast achteruit! Het savannehuis oogt als een niet-onvriendelijke Afrikaanse ui.
Plattegronden Diergaarde Blijdorp
1 Pinguïns 2 Flamingo's ooievaars 3 Kraanvogels 4 Openluchtterrarium 5 Uilen 6 Rivièrahal: aquarium reptielen tropenhuis 7 Indische visotters 8 Kleine panda's 9 Kleine katten 10 Tijgers 11 Leeuwen 11a Kleine panda's 12 Jaguars en panters 13 Kamelen onagers 14 Mensapen 15 Neushoorns nijlpaarden olifanten 16 Mendesantilopen 17 Damagazellen 18 Arabische oryx 19 Gemsbokken 20 De grote vijver pelikanen aalscholvers eenden 21 Elandantilopen struisvogels zebra's 22 Buidelduivel 23 Californische zeeleeuwen 24 IJsberen 25 Manenrobben 26 Bizons damherten 27 Kleinklauwotter 28 Waterbokken 29 Kleine roofdieren 30 Nijlgauantilopen mantsjoerijse kraanvogels 31 Rendieren 32 Apen- en bokkenrots 33 Rosarium 34 Przewalskipaarden 35 Jachtluipaarden 36 Bruine beren 37 Hyenahonden 38 Tahrs 39 Watoesirunderen 40 Zwarte springbokken 41 Wapitiherten guanaco's 42 Rotstuin 43 Elanden 44 Giraffen bonte bokken 45 Okapi's 46 Kangoeroes maroeboes tapirs 47 Bantengs sarus kraanvogels 48 Anoa's 49 Fazanterieën 50 Gemaande miereneter manenwolven 51 Apen nachtdieren buideldieren 52 kangoeroes emoes 53 Kleine panda's 54 Kangoeroes 55 Plantenkassen 56 Zwarte paardantilopen 57 Paterdavidsherten 58 Ooievaars 59 Papegaaien parkieten 60 Wisenten 61 Hertezwijn of babiroessa 62 Diverse kleine zoogdieren, stokstaartjes 63 Poema's 64 Tijgers 65 Witstaartgnoes 66 Jachtluipaarden 67 Koedoes 68 Kamschatkaberen 69 Kleinklauwotters 70 Patagonische hazen
1 Pinguïns 2 Kleine panda's 3 Kleine katten: caracal - moeraskat 4 Leeuwen - Tijgers 5 Wolvenvallei 6 Koedoes - nandoes 7 Boomkangoeroes, rotskangoeroes 8 Poedoes, hoenderkoeten 9 Tasmaanse buidelduivels 10 Rivièrahal: aquaria reptielen amfibieën tropische vogels insecten planten 11 Mensapen 12 Dwergnijlpaarden 13 Giraffen 14 Zwarte paardantilopen 15 Damagazellen 16 Zeeotter 17 Addax antilopen 18 Gemsbokken 19 Onagers 20 Hertezwijnen - stokstaartjes 21 Witstaartgnoes 23 Papegaaien en kaketoes 24 Kinderboerderij, speeltuin 25 Plantenkassen 26 Bonte bokken 27 Arabische oryxen 28 Kangoeroes 29 Manenwolven 30 Serval 31 Henri Martinhuis: apen - nachtdieren 32 Zebra's struisvogels maraboes kroonkraanvogels elandantilopen 33 Fazanterieën 34 Hertezwijnen 35 Anoa's - takins 36 Bongo's - witnekkraanvogels 7 Okapi's 37b (toekomstig theehuis) 38 Blauwschapen, gorals 39 Californische zeeleeuwen 40 IJsberen 41 Zeeberen 41a Slingerapen Werelddeel Azië 42 Tropisch bos 'Taman Indah': a. Indische olifanten b. Maleise tapirs c. Neushoorns d. Mutslangoeren, kantjils, eekhoorns, neushoornvogels, tijgerpithons, slangkopvissen, witlipherten 43 Moerasgebied: Java-apen otters watervogels Brahmaanse wouwen kraanvogels 44 Vleermuisgrot: rouzetvleermuizen 45 Mongoolse steppe: kamelen, Przewalskipaarden 46 Rosarium 47 Takins, rhesusapen 48 Casuarissen 49 Nijlgau - Indische antilopen 50 Lierherten - bantengs 51 Pelikanenvijver 52 Chinese sfeertuin: kuifherten 53 Uilen 54 Amoerpanters 55 Flamingo's ooievaars
Cijfers
- 1940
- 28 ha
- 1,5 miljoen in 2004
- Architect betrokken
- Monumentale verblijven
henk de steen
februari 05, 2018
het stinkt