Dierenpark Berlijn, Tierpark Berlin Friedrichsfelde

De dierenverblijven zijn gebouwd om indruk te maken, reuzegroot, zonder opsmuk en met een duidelijk DDR-stempel. Beton, natuursteen, geglazuurde tegels en staal zijn de primaire bouwmaterialen. Heinrich Dathe, directeur gedurende de eerste 35 jaar, ontwikkelt de zoo samen met de architecten Heinz Graffunder, Heinz Tellbach en landschapsarchitect Editha Bendig (grondplan). Om de dieren in een natuurlijke context te tonen, laten ze de ruime onderkomens visueel in het park verzinken. Dathe, zelf wetenschapper, vertrouwt sterk op onderzoek en het oorspronkelijke grid. Het berenverblijf en de grote kamelenvelden, omzoomd met singels en oude bomen, behoren tot de eerste projecten.

Oudste verblijven
Op de eerste werkdag zijn er maar een paar onderkomens opgeleverd, waaronder de hertenverblijven. Team Dathe gaat stapsgewijs door met:

• een hoefdierenverblijf (1956)
• het slangenhuis, de buitenverblijven voor bizons en wolven, en het massieve ijsberenverblijf van graniet met een waterval die in het zwemgedeelte uitkomt (1957)
• het facilitair dienstencentrum en het berenverblijf bij ingang Bärenschaufenster (1958)

Alfred-Brehm-Haus
Vanaf 1956 werkt architect Heinz Graffunder aan het Y-vormige Alfred-Brehm-Haus voor roofdieren, vogels en reptielen. Het opent zeven jaar later met een centrale tropische hal van meer dan 1000 vierkante meter, een glazen dak, verblijven met pastelkleurige tegels op de muren, een mozaïekbron en als klap op de vuurpijl twee optische openluchtverblijven met gracht en kunstmatige rotsen in de armen van de Y. Het roofdierenhuis is op dat moment met 5300 vierkante meter en een hoogte van maximaal 16 meter het grootste dierenverblijf ter wereld en uniek qua constructie.

In 1969 ontvangt Graffunder de nationale DDR-prijs eerste klas (100.000 Duitse marken) voor het Alfred Brehmhuis en het algehele dierenparkconcept.

In 1996 ondergaat het Alfred Brehmhuis een opknapbeurt. Vanwege de monumentenstatus is er geen sprake van samenvoeging van kleine kooien; essentiëel vereiste is dat het aantal buitenkooien 14 blijft. De aangrenzende verblijven voor sneeuwluipaarden en cheeta's zijn van 1998 en 2000. In 2014 gaat het Alfred-Brehm-Haus opnieuw na uitgebreide renovatie open, vanaf dan met een "wandeling door boomtoppen".

Voor het Alfred Brehmhuis staat een opvallende sculptuur van twee leeuwen, het werk van de laat 19e-eeuwse beeldhouwer Reinhold Begas. Deze leeuwen maakten oorspronkelijk onderdeel uit van het Kaiser Wilhelm Nationaldenkmal tegenover het Stadtschloß Berlijn.

Gierenverblijf
Het 40 meter lange en 18 meter hoge gierenverblijf tegen een hoge granietmuur aan de achterkant van het Alfred Brehmhuis, is van 1965.

Dikhuidenhuis
Het 6000 vierkante meter grote dikhuiden- of olifantenhuis naar ontwerp van Graffunder opent in 1989, met ruime buitenruimtes voor een kudde Afrikaanse olifanten, neushoorns, en een kudde Aziatische olifanten. In 1994 is in het dikhuidenhuis een op een vijver lijkend bassin voor zeekoeien geconstrueerd, met voor het publiek een vijf meter lang kijkvenster.

Tellbach
De verblijven voor hoefdieren en beren en de donkerbruine blokhuizen voor wisenten, herten en lama's blijken van de hand van Heinz Tellbach te zijn.

Veel Oost-Berlijners werken voorjaar 1955 mee in het nationaal wederopbouwprogramma aan de aanleg van de dierentuin. Tierpark Berlijn is gelegen in de paleistuinen van Friedrichsfelde, ooit een bos dat Peter Joseph Lenné in de jaren 1830 in een landschapspark heeft veranderd. Lenné was tussen 2 () ook de landschapsarchitect van de zoo in West-Berlijn. Het paleis ligt in het dierenpark. Op 2 juli 1955 woont Wilhelm Pieck, staatspresident van de Duitse Democratische Republiek, de opening bij. De eerste 400 dieren komen voornamelijk uit andere dierentuinen.

Om zo veel mogelijk verschillende soorten te tonen, begint Tierpark Berlijn dieren te verzamelen alsof het postzegels zijn. Directeur Dathes radio- en tv-uitzendingen vanuit het Tierpark zijn heel populair. Tijdens de Koude Oorlog is het dierenpark een belangrijke recreatieplek in Oost-Berlijn. Onder leiding van Heinrich Dathe breidt de dierentuin van 60 naar 160 hectare uit en wordt daarmee de grootste dierentuin in Europa.

In de jaren zeventig krijg architect Heinz Graffunder de opdracht voor het Palast der Republik. Daardoor is het dikhuidenhuis pas in 1989 opgeleverd. Dit is ook het laatste grote bouwproject onder Dathe.

De val van de Berlijnse Muur in 1989 maakt een eind aan de rivaliteit tussen de twee Berlijnse dierentuinen. In 1991 wordt het Tierpark een dochteronderneming van de dierentuin van Berlijn.

Door de uitgestrektheid van de zoo denk je al snel: een socialistische zoo. Dan ook niet alle 31 verblijven gezien. De vele sculpturen dragen zeker bij aan de bezoekerservaring, één afgietsel ook in de dierentuin van Parijs gespot. Het massieve dikhuidenhuis lijkt een onneembare vesting, een ton sur ton palet van grijs beton met grijze olifanten en om het nog grijzer te maken: neushoorns. Kleine ramen in betonnen panelen completeren het beeld. Sommige gebouwen zien er aangetast uit. De gierenvolière doet denken aan het gierenverblijf in de Amsterdamse zoo. Het Alfred Brehmhuis is deels aan het zicht onttrokken door steigers en werkspullen. In de buurt hiervan ineens een granieten steen ter herinnering aan de mensen in werkkamp Wuhlheide.