Bronx zoo

De Bronx Zoo bestaat uit een historisch renaissancedeel en een contrasterende natuurparksectie. Het eerste deel heeft een aangelegd plateau met 5 vrijstaande beaux- arts / neoklassieke structuren (1899-1910) rondom het symmetrische Astor Court.

Architect: Heins & La Farge
Landschapsarchitect: H.A. Caparn
Beeldhouwers: E. Harvey, C.R. Knight en A.P. Proctor

1905-7 Trappenterras en noord- en westtrappen
Wanneer dierentuinbezoekers nog niet massaal via een parkeerplaats binnenkomen, vormt het trappenterras in neorenaissancestijl de grandiose hoofdentree aan Fordham Road. De North Stairs hebben 2 brede hoofdtrappen met daartussen een oplopend grasveld. Op de derde van de 3 ruime overlopen gaan de trappen in het oosten omlaag naar gras en in het westen omhoog naar het administratiegebouw oost en het grote vogelhuis. Balustrades in klassieke stijl langs de trappen gaan langs elke trap verder.

Architect: Heins & La Farge

1905 Het grote vogelhuis
Onderdeel van de North Stairs-sectie en nu in gebruik als administratiegebouw west. Het is L-vormig en de 2 delen hebben elk een glazen, vanaf 1939 metalen zadeldak. Baksteen en kalksteen, anderhalve verdieping hoog. Uilen op alle hoeken. Onder een grote, gecentreerde adelaar zit de hoofdingang met Dorische zuilen aan 2 kanten van de deur. Naast de ingang boogramen. De kroonlijst rondom het hele gebouw, bestaat uit getande- en eierlijsten onder een terracotta fries met kaketoes. Kuif en vleugels óp! In het midden van de fries boven de ingang staat BIRDS. De andere ingang zit in de oostgevel. Bij het vogelgebouw horen enkele niet-historische "praktische" kooien.

Architect: Heins & La Farge
Beeldhouwer: A.P. Proctor

1903 Leeuwenhuis
Dit is het grootste en rijkst versierde gebouw van Astor Court. Een rechthoek van anderhalve verdieping staat op een kalkstenen sokkel en heeft 2 ingangen in een uitspringend portico. Leeuwen van marmer bewaken de ingangen. De noordelijke portico, vanbinnen bekleed met ijzervleksteen, ontsluit de bakstenen centrale hal die aan één kant kooien heeft en aan de andere kant boogramen. Het portico heeft een zadeldak, Ionische zuilen en pilasters met elk een leeuwenkop. Daarboven schitteren 2 leeuwen in een driehoek (het fronton). 2 vierkante vleugels aan de uiteinden van de westgevel. Het gebouw heeft 7 levensgrote leeuwen- en ook 7 levensgrote tijgerkoppen. De kroonlijst over de hele lengte van het gebouw en verder, is versierd met 38 kleinere koppen. De oostgevel kijkt uit op het midden van Astor Court en biedt op bakstenen sokkels een aantal niet-historische kooien. Vanaf 1986 zijn die onbruikbaar verklaard.

Als in 1941 de Afrikaanse vlakten opengaan, verhuizen de leeuwen. Bij de verbouwing van het leeuwenhuis tot Madagscar! (2008) moet men dealen met 446 m2 om rode vari's te etaleren en 2 keer 622 m2 ondersteunende en mechanische ruimte. Dat is de verhouding. Het is nu wel een milieuvriendelijk, energiezuinig gebouw.

Architect: Heins & La Farge
Beeldhouwer: E. Harvey

1900-1 Apenhuis
Het oudste gebouw van Astor Court is een rechthoek van kalksteen en ijzervleksteen met 2 ingangen. Anderhalve verdieping hoog. Een terracotta fries met apen en planten boven de kroonlijst die rondom is doorgetrokken. De ingang in het midden van de noordgevel zit in een uitspringend portico met Ionische zuilen. Toscaanse pilasters dragen het fronton waarop apen van jong tot oud in reliëf staan afgebeeld. Eronder het woord MONKEYS. De vrijstaande baviaan op de top maakt het helemaal af. Het koper op het schilddak is van 1954.

In 1950 volgt sluiting en in 1959 gaat het opnieuw open. De ramen aan Astor Courtzijde en de kooien op het oosten zijn dan aangepakt. In 2012 sluit het Apenhuis voorgoed.

Architect: Heins & La Farge
Beeldhouwer: A.P. Proctor
Architect 1957-9: Edward Coe Embury

1908 Olifantenhuis nu zoo center
Het olifantenhuis in beaux-artsstijl is het zuidelijke sluitstuk van Astor Court. 2 historische terracotta en stenen balustrades begeleiden de weg ernaartoe. In het midden van de symmetrische gevel die uitkijkt op Astor Court een grote gebogen ingang die nu helemaal beglaasd is. Op de as dus. In de monumentale koepel ondersteunt een ondiepere koepel de bovenste. De plafondtegels die je binnen ziet, zijn van die ondiepere koepel. De groene en bruine tegels aan de buitenkant van de koepel zijn vanwege lekkage bedekt met koper. De uitkragende eerste laag van de zijvleugels sluit aan op een tweede verdieping. Behalve metalen deuren aan weerskanten van de ingang ziet de zuidgevel er hetzelfde uit als de noordgevel. Zoals verwacht is alles gedecoreerd met veel, heel veel olifant en neushoorn.

Na een opknapbeurt in 1989, huisvest het gebouw dikhuiden, een winkel en informatiecentrum. De naam verandert dan in zoo center.

Architect: Heins & La Farge
Koepel en tegelwerk: R. Guastavino
Beeldhouwer: A.P. Proctor (zuid) en C.R. Knight (noord)

En...

• 1872/1902 Rockefeller Fountain op het ronde plein Fountain Circle kun je niet missen. William Rockefeller koopt de uit kalksteen en graniet gehouwen fontein in de Italiaanse stad Como en geeft deze in 1902 aan het zoölogisch genootschap. De fontein staat eerst tegenover het dan nog ovale zeeleeuwenbad ten noorden van het apenhuis, maar verhuist in 1910 naar Fountain Circle. Vanaf 1968 een New York City Landmark. Beeldhouwer 1872: Biagio Catella
• Heel eigenlijk maken de North Stairs deel uit van de formele Italiaanse tuin tussen administratiegebouw oost en het vogelverblijf. Die tuin is in 1941 zwaar op de schop gegaan.
• Het originele zeeleeuwenverblijf van Heins & La Farge (1906-7) is ovaal. In 1980-81 is de poel opnieuw, rond en groter aangelegd.
• Een 6e neoklassiek gebouw van 2 verdiepingen is de Nationale collectie van hoorns en koppen (1922), tegenover de westtrappen en de zeeleeuwen. Dit is het gebouw waar Education Building op staat. De uit baksteen en kalksteen opgetrokken structuur is een ontwerp van architect H.D. Whitfield.
• 1929-34 Rainey Memorial Gate De groene bogen in art-decostijl accentueren de overgang van grijze snelweg naar groene dierentuin op Fordham Road. De hekken met gestileerde, levensgrote bronzen dieren zijn verbonden met 2 granieten portiersloges. Tussen de bogen een boomstam met krullen en vogelfiguren. Opgenomen in het Nationaal register van historische plaatsen. Beeldhouwer: Paul Manship
• Natuurpark Het zuidelijk naturalisch deel van de dierentuin is ingericht met moderne architectuur. Zelfs brutalistisch: World of Birds van Morris Ketchum, Jr. & Associates, 1972.

In 1884 verkoopt Fordham University een groot perceel van de campus (historisch onderdeel van landgoed Lorillard) aan de stad. Voor een dierentuin! en zoals de naam al zegt als Bronx Park. In 1888 wijst New York grond toe aan het zoölogisch genootschap, het totaal is dan 107 ha. Dit genootschap heeft plezier en educatie voor bezoekers en bescherming van dieren als doel.

De wereldtentoonstelling in Chicago 1893 zet de City Beautiful Movement goed op de kaart. De boodschap: steden moeten bewoners esthetiek (klassieke oudheid) meegeven. De New York Public Library is hier een voorbeeld van. En Baird Court van Heins & La Farge heeft ook precies die klassieke, formele touch en lijkt zelfs op het Court of Honor van de wereldtentoonstelling. In 1989 gaat Baird Court Astor Court heten.

Als de zoo november 1899 opent zijn het reptielen- en het watervogelhuis af. Niet monumentaal.

In september 1906 presteert de dierentuin het om een pygmee in het apenhuis te kijk te zetten. Lokale zwarte ministers maken hier korte metten mee.

In 1941 levert de zoo zo'n 10 ha in voor de Bronx River Parkway.

In 2000 is Astor Court van Rainey Gate tot en met het zoo center monumentaal verklaard. Na verhuizing van de dieren naar naturalistische onderkomens zijn de verblijven omgetoverd tot kantoor. De letters en reliëfs herinneren nog aan de vroegere dierlijke bewoners.

In 1986 nemen we de kabelbaan, hahaha en zien we het mensapenhuis van 1950 nog. Met apen. Een verblijf met beton, tegels, nepboomstammen en een diepe ommuurde gracht. Eind jaren negentig is dit vervangen door Congo Gorilla Forest, zo'n veel te duur gesimuleerd regenwoud... De leeuwenkooien staan in 86 al leeg.

2011 Het moet je liggen maar Astor Court is om te smullen. Klassieke lijnen, boogramen, friezen met dierenreliëfs, maar dan su-per-ge-de-tail-leerd! De symmetrie natuurlijk. En dan de kleuren. Terracotta doet het goed daar, net als het groene gras en dat lekkere zweempje geel in de bakstenen van Whitfields Education Building. En dan het beeldhouwwerk. Wie is er niet onder de indruk van de leeuwen bij de ingang van het leeuwenhuis en al die koppen met opengesperde muilen? 

Je komt hier altijd tijd te kort . Volgende keer meer over een brutalistisch vogelverblijf 😉